Zarzuty do opinii biegłego nie mogą być abstrakcyjne. Muszą uwzględniać stan faktyczny konkretnej sprawy. Aby podważyć opinię biegłych sądowych należy przedstawiać merytoryczne argumenty na poparcie swoich twierdzeń. Często sady podkreślają w swoich orzeczeniach, że samo przedstawienie odmiennej, subiektywnej oceny nie jest

Jeśli sąd zdecyduje się zasięgnąć wiadomości specjalnych i zleci biegłemu sporządzenie opinii w sprawie, to w większości przypadków przyjmuje stanowisko wyrażone w opinii jako podstawę wyroku. A co, jeśli opinia jest błędna i stała się podstawą przegrania przez nas postępowania? Czy ktoś ponosi odpowiedzialność za takie rozstrzygnięcie? Biegły sądowy w postępowaniu cywilnym może przesądzić o wyniku sprawy. Procedura cywilna wyznacza biegłemu rolę eksperta, tj. kogoś, kto doskonale zna się na danym temacie czy to ze względu na doświadczenie zawodowe, czy to przeprowadzone badania naukowe. Jest to osoba posiadającą wiadomości specjalne, czyli wiedzy wiadomości szczególne związane z określoną dziedziną, wyjątkowe, których nie posiada przeciętna osoba inteligentna i ogólnie wykształcona. To właśnie posiadane przez biegłego wiadomości specjalne mają pomóc sędziemu w podjęciu decyzji co do wyniku postępowania. Biegły często wylicza wysokość szkody, ocenia jakość wykonanych prac budowlanych lub określa ich wartość, ustala stan zdrowia poszkodowanego czy fakt popełnienia błędu w leczeniu. Zakłada się, że biegłym jest osoba, którą można określić jako profesjonalistę, specjalistę, zawodowca lub fachowca w danej dziedzinie. Posiadana przez biegłego wiedza ekspercka może obejmować różne dziedziny nauki, techniki, sztuki, rzemiosła czy obrotu gospodarczego. Jeśli sąd zdecyduje się zasięgnąć wiadomości specjalnych i zleci biegłemu sporządzenie opinii w sprawie, to w większości przypadków przyjmuje stanowisko wyrażone w opinii jako podstawę wyroku. A co, jeśli opinia jest błędna i stała się podstawą przegrania przez nas postępowania? Czy ktoś ponosi odpowiedzialność za takie rozstrzygnięcie? Żeby odpowiedzieć na to pytanie, musimy zacząć od wyjaśnienia, jaki jest zakres uprawnień biegłego w ramach cywilnego postępowania sądowego. Biegły jako pomocnik sądu W praktyce często spotykam się z prośbą biegłego, kierowaną bezpośrednio do stron, o uzupełnienie materiału dowodowego. Jest to bardzo niepokojąca praktyka szczególne w postępowaniach gospodarczych. Zazwyczaj wynika z braku świadomości biegłego co do jego roli w postępowaniu. Rolą biegłego nie jest poszukiwanie, w zastępstwie, stron dowodów w sprawie. Do zadań biegłego nie należy również ustalenie stanu faktycznego sprawy. Czytaj też:Prawnik mówi, że twojej sprawy „nie można przegrać”? Musisz o tym wiedzieć Biegły ma za zadanie naświetlić i wyjaśnić sądowi okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, do których zrozumienia, czy wyjaśnienia, potrzebna jest wiedza ekspercka. Biegły ma wyjaśnić sądowi istotne aspekty sprawy z punktu widzenia posiadanych przez biegłego wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego materiału dowodowego, czyli udostępnionych biegłemu akt sprawy i znajdujących się tam dokumentów (w tym przeprowadzonych wcześniej dowodów np. z zeznań świadków). Zdaniem Sądu Najwyższego opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi właściwej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Biegły nie może natomiast sam być źródłem materiału faktycznego sprawy, ani tym bardziej stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłego. Tym samym nie jest rolą biegłego poszukiwanie faktów i ich ustalanie. Biegły ma za zadanie sformułować swoje wnioski na podstawie już zebranych faktów oraz dowodów. Dowód z opinii biegłego sądowego ma charakter szczególny. Zasadniczo nie służy ustalaniu okoliczności faktycznych, lecz ich ocenie przez pryzmat wiadomości specjalnych. Zgodnie z obowiązującą procedurą cywilną do dokonywania wszelkich ustaleń faktycznych powołany jest sąd, a nie biegły. To obowiązkiem strony postępowania jest udowodnienie faktów, z których wywodzi skutki prawne. Zasada ta jest szczególnie istotna w postępowaniu gospodarczym, gdzie zasada koncentracji materiału dowodowego jest bardzo rygorystyczna. W tym postępowaniu jakiekolwiek opóźnienie w przedstawieniu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy dowodu może spowodować przegranie sprawy. W postępowaniu gospodarczym sąd jest zobowiązany do pominięcia spóźnionych dowodów bez względu na ich znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. W konsekwencji żądanie przez biegłego dodatkowych dokumentów od stron postępowania gospodarczego nie tylko stanowi przekroczenie uprawnień biegłego, lecz również może prowadzić do naruszenie zasady terminowości obowiązującej w tym postępowaniu poprzez nieuzasadnione wprowadzenie do sporu spóźnionych dowodów. Przegrywający postępowanie jako poszkodowany Nierzetelna opinia może mieć wpływ na treść wyroku wydanego w sprawie. W skrajnych przypadkach może przyczynić się do przegrania postępowania przez stronę. Uważam, że w takiej sytuacji strona przegrywająca staje się stroną poszkodowaną przez skutki nierzetelnie sporządzonej opinii. W związku z tym nic nie stoi na przeszkodzie dochodzenia odszkodowania od sprawcy szkody, tj. biegłego sądowego. Sąd Najwyższy uznał, że biegły sądowy może ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą wobec osób trzecich za szkodę spowodowaną wydaniem nieprawdziwej (nierzetelnej) opinii w postępowaniu sądowym. Jego odpowiedzialność jest niezależna od przewidzianej w art. 4171 § 2 kodeksu cywilnego odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę, którą spowodował prawomocny wyrok, wydany z wykorzystaniem wadliwej opinii sądowej, uznany za niezgodny z prawem. Zdaniem Sądu Najwyższego biegły sądowy odpowiada wobec osób trzecich za szkody wyrządzone z jego winy przez wydanie nierzetelnej opinii. Wskazane powyżej stanowisko nie jest odosobnione. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 czerwca 2008 roku, mając na względzie regulacje prawne dotyczące ustanowienia biegłego sądowego, uznał że biegły odpowiada osobiście za wykonane przez siebie czynności, mimo że do wykonania ich zobowiązał go sąd. Czytaj też:Czy możesz „sprzedać” pracodawcy zaległy urlop? Adwokat wyjaśnia Odpowiedzialność osobista biegłego sądowego to nie tylko rozważania teoretyczne. Sąd Apelacyjny w Katowicach, w wyroku z dnia 29 listopada 2019 roku,zasądził na rzecz powoda (przegranego w innym, wcześniejszym procesie) od pozwanego (biegłego sądowego) kwotę 80 000 złotych tytułem częściowego naprawienia szkody wyrządzonej fałszywą/nierzetelną opinią sporządzoną przez biegłego dla potrzeb wspomnianego wcześniejszego postępowania sądowego. W rozpoznawanej przed sądem sprawie powód był inwestorem pozwanym we wcześniejszym postępowaniu przez wykonawcę o zapłatę. Pozwany był natomiast biegłym sądowym, który w pierwszym postępowaniu sporządził wadliwą opinię. Sąd Apelacyjny w swojej ocenie odpowiedzialności biegłego sądowego oparł się na warunkach oceny opinii biegłego sformułowanych przez Sąd Najwyższy. Zgodnie z nimi należało ustalić, czy ocena wyrażona w opinii przedmiotowego biegłego pozostawała w wyraźnej sprzeczności z: rzeczywistym stanem rzeczy, z aktualnym stanem wiedzy w dziedzinie, której opinia dotyczy, lub została oparta na wyraźnie błędnej metodzie badawczej. W powyższym świetle Sąd Apelacyjny stwierdził, że biegły pominął w swojej ocenie wyrażonej w opinii szereg zagadnień, które powinny być mu znane z uwagi na fakt, że były one przedmiotem sporu pomiędzy stronami. Zdaniem Sądu Apelacyjnego biegły nie dokonał też oceny jakości większości prac, a dokonując oceny wad, które zauważył, popełniał nawet błędy logiczne. Sąd wskazał, że opinia pozwanego biegłego nie odpowiadała obowiązującym w dziedzinie budownictwa standardom wiedzy i nie uwzględniała ówczesnego stanu budynku. Na tej podstawie sąd uznał, że opinia była nierzetelna i sprzeczna z rzeczywistym stanem rzeczy. Zgodnie z treścią uzasadnienia biegły wydając taką opinię nie dopełnił obowiązku nałożonego na biegłego przez ustawodawcę, tj. obowiązku sumiennego działania przy wydawaniu opinii. W konsekwencji biegły dopuścił się czynu niedozwolonego, za który ponosi odpowiedzialność. Czytaj też:Nie chcesz dyscyplinarki? Nie rób tego Zdaniem sądu działanie biegłego było zawinione. W uzasadnieniu podkreślono, że dla odpowiedzialności z art. 415 kodeksu cywilnego nawet najmniejszy stopień winy sprawcy szkody, w tym przypadku niedbalstwo, wystarczy do obciążenia go odpowiedzialnością cywilną. Sąd podkreślił również, że unormowanie odpowiedzialności cywilnej jest odmienne niż w przypadku odpowiedzialności na gruncie prawa karnego. Zdaniem sądu spełnione zostały także pozostałe warunki odpowiedzialności pozwanego biegłego sądowego, tj. powstanie szkody rozumianej jako strata oraz istnienie związku przyczynowego pomiędzy wydaniem przez pozwanego opinii o określonej treści, a wyrokiem. Uważam, że bardzo znaczące jest to, że Sąd Apelacyjny wskazał, iż nawet brak zarzutów do opinii nie zwalania biegłego sądowego od odpowiedzialności za naruszenie obowiązku rzetelności i staranności, a przeciwne stanowisko prowadziłoby do niczym nieuzasadnionego pogorszenia sytuacji strony, która działała w zaufaniu do biegłego. Zarzuty do opinii nie zaszkodzą Mimo uznania przez sąd, że brak zarzutów do opinii biegłego nie wyłącza prawa strony do dochodzenia odszkodowania, uważam, że w przypadku nierzetelnej opinii nie można tego kroku pominąć. W ramach zarzutów do opinii biegłego można podważać: fachowość, rzetelność, logiczność opinii, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego stanowiska, stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej. Można również podważać przyjętą przez biegłego metodologię, sposób przeprowadzenia przez niego badań, jak również kolejność podjętych przez niego czynności, jeśli to miało wpływ na wnioski zawarte w opinii. Można wreszcie podnosić, że przedmiot opinii przekraczał zakres specjalizacji biegłego. W ramach zarzutów do opinii należy pamiętać, by argumentować rzeczowo oraz konkretnie. Stanowisko strony, co do nieprzydatności opinii musi zostać poparte rzetelnym wywodem wykazującym wszystkie błędy i nieścisłości opinii, które zdaniem strony powodują, że opinia nie powinna zostać przyjęta przez sąd. Sąd uwzględni wniosek strony o nową opinię lub opinię uzupełniająca tylko, jeśli argumentacja strony go przekona co do konieczności podjęcia takich działań. Mimo tego, że sporządzenie zarzutów do opinii nie jest często łatwe, a ich skuteczności trudno przewidzieć, to takie działanie może nas uchronić przed koniecznością wszczęcia kolejnego postępowania... tym razem przeciwko biegłemu. Art. 148. [Rodzaje posiedzeń] § 1. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, posiedzenia sądowe są jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawie. § 2. Sąd może skierować sprawę na posiedzenie jawne i wyznaczyć rozprawę także wówczas, gdy sprawa podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. § 3.
Chcesz podzielić ze swoim współmałżonkiem (lub byłym małżonkiem) majątek? Niezbędna może okazać się opinia bezstronnej osoby, która powie, ile jest wart. Opinia biegłych przy podziale majątku wspólnego jest bardzo częstym środkiem majątku prawie zawsze jest kością niezgody pomiędzy małżonkami. Zwłaszcza gdy w jego skład wchodzi nieruchomość i jedna z osób chce ją zatrzymać, a druga chce odpowiednią sumę pieniędzy w zamian za nią. Powinna wówczas otrzymać spłatę połowy wartości mieszkania lub domu. I tu pojawia się pytanie: ile warta jest dana nieruchomość?Pałac czy rudera?Osoba, która chce zatrzymać nieruchomość, stara się podczas procesu o podział majątku wspólnego wykazać, że to nic niewarta rudera. Natomiast ten, kto ma dostać spłatę, twierdzi odwrotnie, że ten dom to pałac, co najmniej. Pierwsza osoba zaniża wartość nieruchomości, aby spłata drugiej strony była jak najmniejsza. A druga – podbija wartość, aby otrzymać w ramach spłaty jak zatem ma rozsądzić spór dotyczący wyceny nieruchomości? Sąd? Nie, ponieważ nie jest on specjalistą od tu pojawia się biegły z zakresu szacowania i wyceny nieruchomości. Jeśli nie jesteście z byłym małżonkiem zgodni co do wartości domu czy mieszkania, to powinniście wnieść o przeprowadzenie dowodu z opinii biegły jest niezbędny do wyceny wartości nieruchomości? Nie, jeśli zgadzacie się co do tej wartości. Tak, jeśli każde z Was podaje inną w naszym prawodawstwie nie ma wskazanych konkretnych kwot, które należą się biegłemu do spraw nieruchomości. Wszystko zależy od tego, jaki nakład pracy włoży w sporządzenie ustala biegłemu wynagrodzenie na podstawie ilości godzin pracy. Stawka za godzinę wynosi 22,90 zł do 32,39 zł. Jeśli biegły posiada stopień doktora, habilitację lub tytuł profesora – stawka jest wyższa. Temu ostatniemu będzie przysługiwało aż 70,32 z uwagi na stopień trudności sprawy może podwyższyć stawkę praktyce odbywa się to w ten sposób, że sąd przyznaje biegłemu wynagrodzenie na podstawie spisu godzin pracy nad daną sprawą. Mnoży je przez stawkę i wychodzi kwota, która mu się opinia biegłych rzeczoznawców do spraw wyceny wartości nieruchomości wynosi od około 2 000 zł do 2 500 zł. To nie są sztywne widełki, koszt może być wyższy, jeśli np. kwestionowane są nakłady na oznacza kwestionowanie nakładów na nieruchomość?Z tą sytuacją spotkamy się, gdy któreś ze współmałżonków twierdzi, że wartość nieruchomości wzrosła poprzez jego ulepszenia, za które zapłacił ze swojego majątku takich sprawach biegli, mają więcej pracy. Ilość godzin w przedstawianym przez nich spisie jest dużo wyższa, niż gdy badają samą wartość nieruchomości. I koszt takiej opinii wiele łatwiej wyliczyć wartość nieruchomości, niż szacować ile jest warta np. bez dachu, bo X zapłacił za niego ze swojego majątku praktyce koszt opinii biegłego, który ma szacować wartość nakładów, rozpoczyna się od kwoty około 3 000 biegłych przy podziale majątku – jak długo to trwa?Na opinię czeka się zazwyczaj od około 3 miesięcy do pół roku. Dziwi Cię tak długi czas oczekiwania? Przecież prywatne opinie rzeczoznawców jesteś w stanie zorganizować w dwa na opinię sądową musisz czekać tak długo?Przy sporządzaniu opinii sądowej biegły najpierw otrzymuje akta z sądu (co chwilę trwa). Następnie powiadamia wszystkie strony procesu, kiedy będzie dokonywał oględzin nieruchomości. Wiadomość musi dotrzeć do nich z wyprzedzeniem. Tak, aby każdy, kto będzie chciał brać udział w oględzinach, w porę się o nich dowiedział. Wszystkie te czynniki wpływają na czas sporządzania zrobić, gdy nie zgadzasz się z opinią biegłego?Masz możliwość jej zakwestionowania. Nie wystarczy, że napiszesz: „Nie zgadzam się” i na tym zakończysz. Powinieneś także przedstawić swoje argumenty. W mojej praktyce mam na to pewne sposoby, o których tutaj nie będę pisała z oczywistych chcesz podważać opinię, radzę bardzo dobrze się do tego przygotować merytorycznie. Będziesz zarzucać ekspertowi, że popełnił błąd. Musisz więc być przygotowany na równi z nim, a nawet też, że kwestionowanie opinii spowoduje zwiększenie kosztów tego dowodu, więc warto to robić sądzę o opiniach biegłych?Są bardzo przydatne. Pod koniec 2018 r. podczas konferencji naukowej na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie miałam przyjemność wygłaszać referat pod tytułem: „Przeprowadzanie dowodu z opinii biegłego, aktualna praktyka i propozycje zmian”.Moje wystąpienie nie wszyscy teoretycy przyjęli z entuzjazmem, gdyż wytykałam w nim niedociągnięcia naszego systemu mnie największym minusem obecnych uregulowań prawnych dotyczących biegłych jest to, że zbyt długo czekamy na wydanie opinii. To z kolei wynika z tego, że coraz mniej osób chce zostać biegłym zatem mamy coraz mniej biegłych, a pracy dla nich przybywa, to tworzy się kolejka spraw do zrobienia. Który ekspert będzie pracował za 22,90 zł za godzinę? Nie tylko stawki są problemem. Myślę, że warto rozpocząć dyskusję wśród prawników praktyków i teoretyków, co zrobić, aby system może nie pasjonujesz się prawem samym w sobie, ale niestety złe regulacje mogą dotknąć każdego. Nikt bowiem nie chce czekać przez rok na opinię biegłego.
\n\n \n ile czasu ma biegły na sporządzenie opinii
Ustawowy termin na wydanie takiego postanowienia wynosi 45 dni od dnia otrzymania dokumentów od organu. Zatem ww. 45-dniowego terminu na wydanie przez RDOŚ postanowienia o uzgodnieniu nie wlicza się do 90-dniowego terminu na wydanie decyzji o ZRID przez właściwy organ. W konsekwencji, wydanie decyzji o ZRID winno nastąpić – co do
Biegły sporządzając opinię na zlecenie sądu zobowiązany jest do korzystania z zebranego przez sąd materiału dowodowego i nie ma uprawnień do dokonywania ustaleń faktycznych we własnym zakresie. W ostatnich latach coraz bardziej zauważalny jest wzrost znaczenia dowodu z opinii biegłego w procesie cywilnym. Praktyka pokazuje, iż obecnie w przeważającej liczbie spraw podstawą rozstrzygnięcia Sądu jest opinia biegłego sądowego powoływanego zarówno na wniosek strony, jak i z urzędu przez sam organ procesowy. Z jednej strony taki stan rzeczy związany jest ze znacznym skomplikowaniem życia codziennego poprzez nowoczesne technologie. Z drugiej strony sądy chętnie opierają swoje rozstrzygnięcia na jednoznacznych i stanowczych wnioskach wypływających z opinii biegłych sądowych. Dlatego też spektrum spraw, w których rzeczoznawcy powołani są przez Sąd do sporządzenia opinii jest coraz szerszy i bardziej się, iż Sądy przesyłają biegłemu postanowienie zawierające tezę dowodową wraz z materiałem dowodowym, który nie tylko nie jest wystarczający do sformułowania wiążącej opinii, lecz także często w ogóle nie daje możliwości jej sporządzenia. Z praktyki wynika, iż biegli nie zwracają akt do sądu ze wskazaniem, iż materiał dowodowy jest zbyt skromny do przygotowania opinii. Wręcz przeciwnie, biegli podejmują czynności zmierzające do uzupełnienia materiału dowodowego we własnym zakresie - faktycznie przeprowadzając postępowanie dowodowe. Praktyka ta jest jednak błędna i może doprowadzić do niekorzystnych konsekwencji zarówno procesowych, jak i także dotyczących osobiście zasadą procesu cywilnego jest zasada kontradyktoryjności. Zasada ta opiera się na założeniu, iż sąd orzeka w sprawie na podstawie materiału dowodowego wskazanego przez strony procesu. Oznacza to, iż w interesie stron leży to, aby materiał dowodowy był kompletny i pozwalał na wydania korzystnego dla nich rozstrzygnięcia. Opinia biegłego jest dowodem powoływanym w przypadku, gdy dla rozstrzygnięcia konieczne jest posiadanie wiadomości specjalnych. Podstawę do przygotowania opinii stanowi materiał dowodowy zgromadzony w toku procesu, a biegli nie są uprawnieni do jego uzupełniania, nawet jeśli uważają, iż jest on niekompletny. Częstym błędem jest przeprowadzanie przez biegłego czynności, które zastrzeżone są dla organu procesowego takich jak choćby przesłuchanie świadków czy też dowód z dokumentów. Obowiązkiem biegłego jest opieranie się na dowodach zgromadzonych w toku postępowania sądowego, ponieważ konsekwencje jego niekompletności obciążają stronę procesu, na której spoczywa ciężar dowodu. Biegły uzupełniając postępowanie dowodowe wykonywałby czynności dowodowe faktycznie na rzecz tej strony procesu, która wbrew zasadzie kontradyktoryjności nie przedstawiła kompletnego materiału dowodowego pozwalającego dokonać rozstrzygnięcia na jej korzyść. Skoro strona nie powołała dowodu z zeznań konkretnego świadka to biegły nie może naprawiać jej błędu poprzez przesłuchanie tego świadka. W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 1999r. (Sygn. akt: II UKN 239/99) szczegółowo omówiony został przypadek biegłego rzeczoznawcy, który zastąpił sąd ustalając za niego stan faktyczny w sprawie i przeprowadzając szczegółowe postępowanie dowodowe (w tym przesłuchiwał świadków). W rezultacie Sąd Najwyższy stwierdził, iż rozstrzygnięcie sądu było nieprawidłowe, ponieważ opierało się jedynie na ustaleniach faktycznych biegłego - sąd sam nie ustalił żadnych istotnych biegłych, które zawierają ustalenia wykraczające poza materiał dowodowy zebrany w toku procesu ? stanowią łatwy obiekt ataków strony, dla której opinia ta jest niekorzystna. Szczególnie istotnego znaczenia nabierają nieprawidłowe czynności biegłego w postępowaniu gospodarczym lub po uprzednim zastosowaniu przez sąd zobowiązania pełnomocników stron procesu ze skutkiem z art. 207 par 3 W takich sytuacjach powoływanie nowych twierdzeń i dowodów przez strony procesu jest niedopuszczalne, oprócz przypadków wyjątkowych. Biegły we własnym zakresie przeprowadzałby zatem dowód, którego strony procesu faktycznie nie mogą już powołać, co prowadziłoby do poważnego naruszenia przepisów postępowania o prekluzji dowodowej. W takim przypadku zachodzi poważna groźba, iż opinia biegłego zostanie uznana za nieprzydatną dla rozstrzygnięcia sporu, a biegły może zostać pozbawiony części wynagrodzenia za jej dla sytuacji, w których materiał dowodowy jest niewystarczający do sporządzenia opinii podpowiada orzecznictwo Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 22 maja 1978r. Sąd Najwyższy stwierdził jednoznacznie, iż sąd może zasięgnąć opinii występującego w sprawie biegłego, czy i w jakim zakresie należałoby uzupełnić postępowanie dowodowe, aby zebrany w sprawie materiał i ustalenia faktyczne stanowiły wystarczającą podstawę do wydania opinii prawidłowej i wolnej od niepewności związanej z niejasnym stanem faktycznym, do którego opinia ma się odnosić. Jednocześnie należy podkreślić, iż to rolą biegłego jest zwrócenie uwagi sądu na niekompletność materiału dowodowego. Biegły winien zatem przeanalizować materiał dowodowy, a następnie przed przystąpieniem do sporządzania opinii zwrócić uwagę sądu na braki w ustaleniach stanu faktycznego. Pozwoli to biegłemu na uniknięcie dokonywania kolejnych uzupełnień opinii na żądanie sądu i przyspieszy samo postępowanie zakończenie podkreślam, iż biegły nie może dokonywać we własnym zakresie zarówno ustaleń faktycznych, jak i prawnych. To jedynie sąd uprawniony jest do rozstrzygania sporu, a biegły jest niezależnym ekspertem, który nie może oceniać ani ustalać stanu faktycznego i Jerzy KrotoskiPrzypisy:1. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 1999r., Sygn. akt: II UKN 239/99, LEX nr Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 1978r., Sygn. akt: I CR 177/78, publ. OSP 1979/5/83.
Organ powołując biegłego do sporządzenia opinii lub operatu szacunkowego w sprawie, czyni to ze względu na fakt, że sam nie ma wiedzy specjalistycznej w danej dziedzinie.
Dowód z opinii biegłego to jeden z częściej wykorzystywanych dowodów w procesie cywilnym. Powołanie biegłego jest konieczne, gdy do rozstrzygnięcia problemu, który pojawił się w toku procesu, niezbędne jest posiadanie wiadomości specjalnych (specjalistycznej wiedzy). Sprawdź, czym jest opinia biegłego i co należy wiedzieć o dowodzie z opinii! Biegły sądowy – kto to? W wypadkach wymagających wiadomości specjalnych, sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru, może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii. Prezes sądu okręgowego ustanawia biegłych i prowadzi ich listę. Biegłym może być ustanowiona osoba, która korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich, ukończyła 25 rok życia, posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innej umiejętności, dla której ma być ustanowiona, daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków biegłego, wyraża zgodę na ustanowienie jej biegłym, a posiadane wiadomości specjalne wykaże dokumentami lub innymi dowodami. Biegłym może być zatem zarówno osoba wykształcona w danym kierunku, ale i nieposiadająca dorobku naukowego, lecz będąca fachowcem w danej dziedzinie. Oprócz biegłych stałych, czyli wpisanych na listę przy sądzie okręgowym, istnieje również możliwość powołania biegłych ad hoc (spoza listy; powołani jedynie do sporządzenia opinii w konkretnym procesie). Takiego biegłego sąd powoła wtedy, gdy biegli sądowi z listy nie dysponują odpowiednią wiedzą specjalistyczną lub gdy inne okoliczności przemawiają za tym, by to właśnie osoba spoza listy wypowiedziała się w danej sprawie. Strony mają możliwość wskazania osoby, która ich zdaniem ma wiedzę specjalną w zakresie, w którym ma zostać wydana opinia biegłego. Mogą wnioskować o powołanie zarówno biegłego z listy, jak i spoza niej. Sąd nie jest jednak związany takim wnioskiem. Jako strona masz możliwość złożenia wniosku o powołanie biegłego, ze wskazaniem konkretnej osoby, która twoim zdaniem ma odpowiednie kompetencje do wypowiedzenia się w sprawie. Sąd nie jest jednak związany takim wnioskiem. Opinie w sprawie mogą być również wydawane przez instytuty naukowe i naukowo–badawcze. Kiedy sąd powoła biegłego? Sąd ma obowiązek powołać biegłego zawsze wtedy, gdy rozstrzygnięcie danej kwestii wymaga wiadomości specjalnych. Powołanie biegłego będzie konieczne w szczególności w celu: oceny autentyczności pisma, oceny stanu zdrowia osób ubiegających się o świadczenia rentowe lub jednorazowe odszkodowanie z ZUS, oceny przyczyny zgonu, ustalenia czy doszło do naruszenia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, ustalenia wartości nieruchomości itd. Warto pamiętać, że jeżeli pojawia się konieczność skorzystania z wiadomości specjalnych, to sąd nie może rozstrzygnąć danej kwestii w oparciu o własną wiedzę nie powołując biegłego. Zaniechanie powołania biegłego w sytuacji, gdy było to niezbędne, może stanowić przyczynę odwoławczą i być podstawą ewentualnej apelacji. Czym jest opinia biegłego? Rezultatem pracy biegłego jest opinia, w której biegły odpowiada na pytania zadane przez sąd. Opinia biegłego może być przedstawiona zarówno na piśmie jak i ustnie – o formie decyduje sąd. Sąd może zarządzić okazanie biegłemu akt sprawy i przedmiotu oględzin oraz zarządzić, aby brał udział w postępowaniu. Sąd może dodatkowo zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie lub w razie potrzeby, zażądać dodatkowej opinii od tego samego lub innego biegłego. Jakie jest prawo żądania wyłączenia biegłego? Aż do ukończenia czynności biegłego strona może żądać jego wyłączenia. Biegły jest wyłączony z mocy samego prawa: w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki; w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia; w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; w sprawach, w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem, albo był radcą prawnym jednej ze stron; w sprawach, w których w instancji niższej brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak również w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego, oraz w sprawach, w których występował jako prokurator; w sprawach o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, jeżeli brał udział w wydaniu tego orzeczenia. Niezależnie od powyższych przyczyn, strony mogą żądać wyłączenia biegłego, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności biegłego w danej sprawie. Strony mogą żądać wyłączenia biegłego zawsze wtedy, gdy mają wiedzę o okolicznościach, które mogłyby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności biegłego w danej sprawie. Gdy strona zgłasza wniosek o wyłączenie biegłego po rozpoczęciu przez niego czynności, obowiązana jest uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała później lub że przedtem nie była jej znana. Nie można żądać wyłączenia, jeżeli do sporządzenia opinii powołana została instytucja naukowa (jednostka badawcza). Zarzuty do opinii biegłego – argumenty Jako strona w procesie cywilnym mamy prawo wypowiedzieć się co do zgromadzonych dowodów, w tym przedstawić swoje zarzuty do sporządzonej przez biegłego opinii. Zarzuty te mogą doprowadzić do tego, że sąd zażąda opinii uzupełniającej, zasięgnie opinii innego biegłego lub uzna opinię za niewiarygodną w ramach swobodnej oceny dowodów – uznając rację przedstawionych przez stronę argumentów. Mając na uwadze wymogi jakie stawiane są dowodom z opinii biegłych, formułując zarzuty można oprzeć się na następujących argumentach: brak odpowiedniego poziomu fachowości biegłego – obecnie zwiększa się poziom specjalizacji i odrębność dziedzin wiedzy, dlatego warto zwrócić uwagę na specjalizację biegłego w kontekście przedmiotu zleconej opinii; biegły nie może wkraczać w kompetencje sądu, zatem nie może wypowiadać się, która ze stron ma rację w sporze; opinia biegłego powinna być rzetelna – powinna odwoływać się do konkretnych źródeł i wskazywać na wybraną metodę badań; opinia biegłego powinna być logiczna, a wnioski jasne i spójne; uzasadnienie opinii powinno umożliwiać jej sądową kontrolę; opinia powinna być jasna – pozwolić na zrozumienie wyrażonych w niej ocen i poglądów, sposobu dochodzenia do nich, jak również powinna być pozbawiona wewnętrznych sprzeczności; opinia biegłego powinna być pełna – powinna udzielać odpowiedzi na wszystkie postawione przez sąd pytania, uwzględniać wszystkie udostępnione materiały. Wydanie orzeczenia w oparciu o opinię niejasną, niepełną czy nierzetelną, może stanowić naruszenie granic swobodnej oceny dowodów z art. 233 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, a zatem może być podstawą odwoławczą w postępowaniu apelacyjnym.
W zależności od użytych przez biegłego metod badawczych czy czasu przeznaczonego na sporządzenie opinii mogą to być zarówno grosze, jak i bajońskie sumy. Wynagrodzenie czy koszty? Art. 618f § 1 kpk wymienia 2 rodzaje należności przysługujących biegłemu – wynagrodzenie oraz zwrot wydatków niezbędnych dla wydania opinii.
Jakie jednostki powinny spełnić obowiązek przeprowadzenia audytu? Koniec roku finansowego może rodzić za sobą pytanie kierownictwu jednostki czy dana spółka powinna podlegać obligatoryjnemu badaniu przez biegłego rewidenta. W odpowiedzi na nie należy sięgnąć do art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Ustawa ta określa jakie jednostki powinny spełnić obowiązek przeprowadzenia audytu. Według przepisów ustawy, badaniu za 2020 rok podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz sprawozdania finansowe kontynuujących działalność jednostek: 1) Banków krajowych, oddziałów instytucji kredytowych, oddziałów banków zagranicznych, zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji. W tym także głównych oddziałów i oddziałów zakładów ubezpieczeń, głównych oddziałów i oddziałów zakładów reasekuracji oraz oddziałów zagranicznych firm inwestycyjnych. Spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. 2) Jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. W tym także jednostek, o których mowa w art. 2 ust. 2b ustawy o rachunkowości: jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, krajowych instytucji płatniczych i instytucji pieniądza elektronicznego. 3) Spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji. 4) Pozostałych jednostek (przede wszystkim spółek z spółek jawnych, partnerskich, komandytowych, cywilnych oraz przedsiębiorstw osób fizycznych). Warunki, które muszą spełnić spółki z spółki jawne, partnerskie, komandytowe, cywilne oraz przedsiębiorstwa osób fizycznych W odniesieniu do punktu dotyczącego pozostałych jednostek, należy zwrócić uwagę iż te, za które sporządzono sprawozdania finansowe w poprzedzającym roku obrotowym (w odniesieniu do sprawozdań za 2020 r. uwzględnia się dane za 2019 r.), muszą spełnić co najmniej dwa z poniższych warunków: Średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób. Suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej euro. Przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów, operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej minimum euro. Niewątpliwie, obligatoryjne badanie za rok 2020 należy przeprowadzić wyłącznie gdy dane roczne poprzedzające faktyczne badanie przekraczają progi (za 2019 r.). Wobec tego, jednostka nie spełniająca wymagań ustawy w 2020 roku musi przeprowadzić obowiązkowy audyt mimo tego. Powyższe wielkości zostały wyrażone w euro oraz są przeliczane na walutę polską po średnim kursie na dzień bilansowy ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski. W naszym przypadku, jeżeli chcemy sprawdzić, czy sprawozdanie za rok 2020 będzie podlegało obligatoryjnemu badaniu musimy użyć średni kurs NPB na dzień 31 grudnia 2019 r. , który stanowił 4,2585 zł/euro. Kalkulacja przedstawia się następująco: euro x 4,2585 zł/euro = zł (suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej), euro x 4,2585 zł/euro = zł (przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy jako równowartość w walucie polskiej). Inwentaryzacja składników aktywów Kiedy już stwierdzimy, iż nasza Spółka spełnia wymagania stawiane przez ustawę o rachunkowości obowiązkowego badania naszego sprawozdania finansowego, niezwykle istotnym jest aby umowa o badanie zawarta z firmą audytorską umożliwiała zespołowi biegłego rewidenta udział w inwentaryzacji znaczących składników majątku. Ustawodawca nie określa bezpośrednio terminu, do którego należy dokonać wyboru biegłego rewidenta. Jednak, należy mieć na uwadze, iż inwentaryzacja składników aktywów przeprowadzana na ostatni dzień roku obrotowego, według ustawy o rachunkowości rozpoczyna się nie wcześniej niż 3 miesiące przed końcem roku, a kończy do 15 dnia następnego roku. Do zadania organu zatwierdzającego sprawozdanie finansowe spółki należy wybór firmy audytorskiej. Mowa tutaj zazwyczaj o radzie nadzorczej. Jeżeli spółka nie posiada rady nadzorczej zgromadzenie wspólników bądź akcjonariuszy decyduje o wyborze. Zarząd nie może dokonać takiego wyboru zgodnie z zasadami ustawy o rachunkowości. Istotnym jest również, iż koszty przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego ponosi badana jednostka. Okres podpisania umowy na badanie sprawozdania finansowego Należy pamiętać, że podpisanie umowy powinno się poprzedzić formalnym wyborem audytora. Konieczne jest podjęcie uchwały tej treści. Do tej pory w przypadku badania ustawowego w myśl przytoczonych powyżej wymagań, pierwszą umowę o badanie sprawozdania finansowego zawierano z firmą świadczącą usługi audytu na okres nie krótszy niż dwa lata. Po tym okresie istniała możliwość przedłużenia umowy na kolejne co najmniej dwuletnie okresy. Niemniej jednak art. 134 ustawy o biegłych rewidentach określał maksymalny 5 letni okres przeprowadzania audytu przez firmę audytorską. w ocenie większości biegłych rewidentów jest on krótki i niepraktyczny. W wyniku czego kolejną umowę można było podpisać na 2 lata jednak nie więcej niż na trzy. Rozwiązaniem tej sytuacji jest zmiana obowiązku przymusowej rotacji co 5 lat. Przepis ten został ogłoszony 31 marca 2020 r. w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 tzw. tarczy antykryzysowej. Ustawa mówi o stosowaniu bezpośrednio przepisów Unii Europejskiej o rotacji firm audytorskich. Rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady nr 537 wskazuje , że maksymalny 10 letni okres zlecenia badania sprawozdań finansowych wynosi 10 lat. Niniejszym, wspomniany wcześniej art. 134 o biegłych rewidentach zostaje uchylony. Cel przeprowadzenia audytu finansowego Na tym etapie warto zastanowić się jaki jest właściwie cel audytu finansowego? Otóż jego celem jest zwiększenie stopnia zaufania docelowych użytkowników sprawozdań finansowych. Określa go Międzynarodowy Standard Badania nr 200 („Ogólne cele niezależnego biegłego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z międzynarodowymi standardami badania). Z uwagi na to, że sprawozdania finansowe przekazują informacje o działalności gospodarczej i wynikach finansowych firmy mogą mieć wielu odbiorców. Bilans zawiera przegląd aktywów, pasywów i kapitału własnego akcjonariuszy jako migawkę w czasie. Rachunek zysków i strat koncentruje się przede wszystkim na przychodach i kosztach firmy w danym okresie. Zainteresowani tymi informacjami są użytkownicy, którzy poprzez analizę sprawozdania finansowego są w stanie podjąć szereg decyzji gospodarczych. Do owych użytkowników sprawozdań finansowych kwalifikują się: Inwestorzy – są oni właścicielami firmy (akcjonariusze i udziałowcy). Chcieliby zrozumieć i na bieżąco być informowani o wynikach finansowych firmy. Na postawie danych mogą monitorować ryzyko inwestycyjne. Zainteresowani oni są również wskaźnikami takimi jak zysk na akcję (stosunek wyniku netto i liczby akcji). W tym, dywidendy na akcję (stosunek wartości dywidend do liczby akcji) i oczywiście samej zdolności jednostki do wypłaty owych dywidend. Inwestorzy na podstawie sprawozdania finansowego oraz jego wyników chcieliby podjąć decyzję czy nadal muszą inwestować w spółkę. Pożyczkodawcy – tradycyjne banki, instytucje finansowe (np. firmy leasingowe) oraz Wszyscy Ci użytkownicy . którzy chcieliby sprawdzić zdolność firmy do terminowej spłaty zadłużenia. W ten sposób przeglądają sprawozdania finansowe firmy i sprawdzają jej zdolność kredytową i czy w efekcie udzieliliby pożyczki. Inni użytkownicy zainteresowani informacjami ujętymi w sprawozdaniu finansowym Klienci – muszą przeglądać sprawozdania finansowe firmy, od której kupują towary lub usługi. Kluczowi klienci często podpisują długoterminową współpracę lub kontrakt z jednostką. Z uwagi na to, chcieliby współpracować w firmą stabilną finansowo. Co więcej, silna finansowo firma może zapewnić swoim klientom sprzedaż kredytową. Oczywiście, może także dostarczać produkty, usługi po niższej cenie niż pozostali na rynku lub zapewnić posprzedażowe usługi ( konserwacja, naprawy). Dostawcy – ta grupa użytkowników, tak samo jak klienci, chcieliby mieć do czynienia z firmami, które mają dobrą kondycję finansową. Tym samym są także użytkownikami sprawozdań finansowych. Podejmują oni decyzje o udzieleniu firmie kredytu kupieckiego czyli odroczonych terminów płatności, co w dobie pandemicznej rzeczywistości jest niezwykle ważne. Rządy i agendy rządowe – pełnią oni podwójną rolę. Z jednej strony informacje ze sprawozdań finansowych pozwalają im na regulowanie działalności jednostek (polityka podatkowa). Natomiast z drugiej strony sprawdzają czy treści ujawniane przez przedsiębiorstwo są wystarczające dla innych użytkowników. Kierownictwo jednostki gospodarczej – chociaż to oni przygotowują sprawozdania finansowe, muszą się do nich odwoływać, rozważając rozwój firmy. Zarząd firmy patrzy na sprawozdanie finansowe z perspektywy płynności, rentowności, przepływów pieniężnych, aktywów i pasywów. W tym także sald środków pieniężnych, potrzeb w zakresie funduszy, zadłużenia, finansowania projektów i różnych innych bieżących działań operacyjnych. Mówiąc najprościej, zarząd firmy potrzebuje sprawozdań finansowych, aby podejmować decyzje dotyczące biznesu. Społeczeństwo – jest praktycznie reprezentowane przez dowolnego użytkownika. Przyczynia się on do rozwoju ekonomicznego regionu w którym dana jednostka funkcjonuje. Podstawowe cele audytora Według MSB 200 ​​istnieją dwa podstawowe cele audytora. Pierwszym z nich jest uzyskanie wystarczającej pewności, że sprawozdanie finansowe jako całość nie zawiera istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem lub błędem, umożliwiając w ten sposób biegłemu rewidentowi wyrażenie opinii na temat tego, czy sprawozdania finansowe zostały sporządzone, we wszystkich istotnych aspektach, zgodnie z mającymi zastosowanie ramami sprawozdawczości finansowej. Natomiast drugim z nich jest sporządzenie sprawozdania na temat sprawozdania finansowego i przekazanie stosownie do wymogów MSB informacji zgodnych z wnioskami biegłego rewidenta. Wyróżnia się trzy typy opinii, które wydaje biegły rewident: negatywna, z zastrzeżeniem, lub bez zastrzeżeń. We wszystkich opiniach, oprócz tych „bez zastrzeżeń”, biegły rewident powinien uzasadnić swoją decyzję i przedstawić przyczyny zajęcia takiego stanowiska. Standard MSB wyraźnie stanowi że kierownictwo oraz, w stosownych przypadkach, osoby sprawujące nadzór rozumieją swoją odpowiedzialność za sporządzenie sprawozdania finansowego zgodnie z mającą zastosowanie sprawozdawczością finansową, w tym rzetelną prezentację, w przypadku gdy sprawozdawczość jest rzetelna. Podczas badania wymagana jest postawa zawodowego sceptycyzmu cechująca się dociekliwością, wyczuleniem na warunki mogące wskazywać na możliwe zniekształcenie spowodowane błędem lub oszustwem oraz krytycyzmem przy ocenie uzyskanych dowodów badania. Dla przykładu audytor będzie musiał rozważyć, ile zaufania można pokładać w dowodach uzyskanych od kierownictwa. Jak przygotować się do efektywnego i sprawnie przeprowadzonego audytu? Jest wiele rzeczy, które można zrobić, aby badanie sprawozdania finansowego przebiegło tak efektywnie jak to tylko możliwe. Po pierwsze, należy upewnić się że cały personel księgowy jest dostępny w czasie, gdy zespół biegłego rewidenta jest na miejscu. Po drugie, poniżej znajduje się podsumowanie niektórych głównych dokumentów które należy przygotować przed audytem. Jeśli wszystkie dokumenty są łatwo dostępne, nie występują zakłócenia pracy personelu podczas audytu. Podstawowa lista wymaganych dokumentów to: zapisy księgowe, schemat przedstawiający strukturę i własność firmy/grupy, uzgodnienia bankowe na koniec roku i wyciągi bankowe dostępne przez cały okres dla wszystkich rachunków bankowych, podział wszystkich kwot bilansowych wraz z fakturami w celu udokumentowania pozycji, takich jak zwiększenie środków trwałych, rozliczenia międzyokresowe, wykaz wiekowych dłużników i wierzycieli, ewidencja płac i deklaracje VAT, deklaracje ZUS DRA, raporty magazynowe, umowy kupna i leasingu na raty, kopie wszystkich protokołów ze spotkań, które odbyły się w ciągu roku oraz szczegóły dotyczące wszelkich zmian w akcjonariacie. Skontaktuj się z nami
Taki biegły składa przyrzeczenie, natomiast biegły sądowy powołuje się na przyrzeczenie złożone w czasie powoływania go do tej roli. 12 Biegłym może być również obywatel obcego państwa lub osoba mieszkająca stale za granicą (art. 589 k.p.k.). 13 Nie ma różnicy w traktowaniu i ocenie opinii biegłego uzależnionej od tego, czy
Dodatkowo - jak grzyby po deszczu wyrastają "instytuty", czyli prywatne firmy, które specjalizują się w "unikalnych", często trudnych do naukowego zweryfikowania dziedzinach, jak choćby psychografologia i - co istotne - nie zatrudniają, a jedynie luźno współpracują z ekspertami. Efekt - tak naprawdę nie wiadomo kto i na jakiej podstawie przygotowuje taką opinię. Z nieoficjalnych informacji wynika, że ministerstwo nie porzuciło tematu ustawy dotyczącej biegłych, ponoć rozważane jest rozwiązanie podobne, jak to, które ma zostać wprowadzone w przypadku mediatorów, czyli centralny rejestr. Oficjalnie resort przypomina jedynie, że wszystkie przygotowywane dotąd projekty przewidywały wprowadzenie systemu weryfikacji biegłych i podmiotów gospodarczych prowadzących działalność opiniodawczą. Zapewnia też, że analizuje problemy związane z opiniami, ale też przypomina, że za weryfikację kompetencji i dokonania oceny sporządzonej opinii odpowiada organ procesowy, który biegłego do wydania opinii powołał. Czytaj: Sądy borykają się z biegłymi, a ustawy jak nie było, tak nie ma>> Zawodzą nie tyle przepisy co cały system Prof. dr hab. Tadeusz Tomaszewski, kierownik Katedry Kryminalistyki Uniwersytetu Warszawskiego przypomina, że o potrzebie uchwalenia kompleksowej ustawy o biegłych mówi się od nawet kilkudziesięciu lat. Zobacz procedurę w LEX: Powoływanie biegłych sądowych z dziedzin medycyny > - Przepisy dotyczące działalności biegłych, w tym w szczególności biegłych sądowych, poza kodeksem postępowania karnego i cywilnego, porozrzucane są w różnych aktach prawnych niższego rzędu, których przyjęte kiedyś rozwiązania prawne czy treść poszczególnych przepisów nie przystają do współczesnych realiów wymiaru sprawiedliwości i działalności samych biegłych - mówi. I dodaje, że potrzebne jest przede wszystkim określenie ustrojowej pozycji biegłego wydającego opinie w postępowaniu karnym i cywilnym, w tym w szczególności, czy ma to być nadal niezależny ekspert będący pomocnikiem organu procesowego w ustalaniu stanu faktycznego sprawy, czy też swego rodzaju podmiot prowadzący działalności opiniodawczą w celach zarobkowych i ponoszący za nią odpowiedzialność np. przed stronami postępowania. Sprawdź w LEX: Czy biegły sądowy może recenzować prywatne opinie innych autorów na ten sam temat? > - Regulacji wymaga także problem prywatnych firm prowadzących działalność gospodarczą pod przykrywką "instytutu", często z dodatkiem „naukowego” w nazwie. Nie tylko wprowadza to w błąd i wpływa na nienależytą ocenę opinii wydawanych przez takie podmioty, ale przede wszystkim rodzi niebezpieczeństwo otrzymywania opinii złej jakości, zawierających błędy merytoryczne, opartych na nieaktualnej metodyce badań i bez wykorzystania odpowiedniej aparatury badawczej - mówi. Gubią się w tym zresztą same sądy. Prof. Tomaszewski podaje konkretny przykład- jeden z prezesów nie tak dawno przesłał do biegłych z zakresu kryminalistycznych badań pisma ręcznego i dokumentów pismo zachęcające do udziału w szkoleniach prowadzonych przez pewną firmę. Problem w tym, że jak mówi, że jej szefowa specjalizuje się w psychografologii, dziedzinie którą trudno naukowo zweryfikować, a dodatkowo - jako biegła - widnieje na listach kilku sądów okręgowych. Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Merytoryczna zawartość opinii biegłego, a wysokość należnego biegłemu wynagrodzenia > - Jak stanie się nieszczęście i oparty na takiej opinii wyrok będzie błędny, nikt nie będzie szukał praprzyczyny marnego opiniowania, a raczej będzie się wskazywało palcem na biegłego jako na tego, który jest słabym punktem wymiaru sprawiedliwości. Co więc trzeba zmienić? Powiem krótko. System. Bo systemowo problem ustanawiania biegłych sądowych, powoływania ich w konkretnych sprawach, czy opłacania za wykonaną ekspertyzę jest źle uregulowany - mówi prof. Tadeusz Tomaszewski. Czytaj w LEX: Zmiany w dowodach z opinii biegłego > Biegły od wszystkiego, czyli od niczego Sędziowie pytani o problemy z opiniami biegłych wskazują na... same listy, prowadzone przez prezesów sądów. - Są niekompatybilne. Zdarza się, że jeden biegły jest wpisany na listy w różnych sądach i co istotniejsze, na różnych listach ma różne specjalności. Konieczne jest więc ujednolicenie zasad dotyczących prowadzenia list biegłych sądowych i ujednolicenie zasad weryfikacji kwalifikacji biegłych przed ich wpisem na listę - mówi sędzia Zbigniew Miczek z Sądu Rejonowego w Tarnowie. Czytaj omówienie w LEX: Prywatna ekspertyza nie podważy opinii zleconej przez sąd > Sędzia Jakub Kościerzyński z Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, do tego "dorzuca" jeszcze kwestie dostępności biegłych i czasu sporządzenia przez nich opinii. - To niezaprzeczalnie przekłada się na sprawność postępowania – obecnie czas oczekiwania na opinie, jest znaczący i to nie ze względu na charakter tych opinii, tylko po prostu z powodu ich liczby. Jeśli dany ośrodek, czy biegły ma do wykonania mnóstwo zleceń no to wiadomo, że musi mieć jakąś kolejkę – mówi. W jego ocenie, dobrym rozwiązaniem byłby ogólnokrajowy rejestr biegłych. - To niewątpliwie usprawniłoby funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Tym bardziej, że są specjalności szczególnie poszukiwane - choćby psychiatrzy. Z jednej strony sędziowie mieliby przegląd tych biegłych, z drugiej strony można by ograniczyć nieprawidłowości - bo zdarza się, że dany biegły został wykreślony z listy w jednym sądzie, ale jest na listach innych sądów. To również mogłoby pomóc w sytuacji, gdy najbliższy ośrodek badawczy jest obłożony pracą i nie ma możliwości wykonania jakiegoś badania w najbliższym czasie. Mając dostęp do wszystkich biegłych i ośrodków, sędzia mógłby zwrócić się do innej, mniej obłożonej placówki – dodaje. Zobacz linię orzeczniczą: Powołanie dowodu z opinii biegłych na okoliczność silnego wzburzenia > W ocenie sędziego doregulowania wymaga również samo przedłużanie wpisu na liście biegłych. Przypomina, że przy pierwszym wpisie biegły po pięciu latach może się ubiegać o ponowny. - I następuje to niemal z automatu. Sędziowie pytani są czy mają uwagi do danej osoby, tyle że przy tak dużej liczbie spraw trudno wychwycić i zapamiętać nieprawidłowości, chyba że miały one istotne znaczenie. Muszą to być naprawdę skrajne przypadki niekompetencji czy niewłaściwej postawy etycznej. Podsumowując, proces weryfikacji biegłych na pewno wymaga reformy. Być może też zasadne byłoby gdyby zajmował się tym odrębny organ, niezależny od polityki. Bo aktualnie trudno wyobrazić sobie by na listach biegłych znalazły się osoby, które np. wydały niekorzystne opinie w procesach, które w jakimś zakresie dotyczyły choćby ministra sprawiedliwości – dodaje. Czytaj: Narasta problem z biegłymi sądowymi, a MS zasłania się COVID-em>> Sama wiedza merytoryczna nie wystarczy To kolejna kwestia, na którą zwracają uwagę sędziowie. Jak wskazują, problemem jest również to, że biegli nawet jeśli mają wiedzę merytoryczną i doświadczenie, nie potrafią opinii dla sądu przygotować. - Niektórzy biegli posiadają wiedzę specjalistyczną, ale brakuje im umiejętności w zakresie przygotowania opinii - analizowania danych materiałów, wyciągania wniosków, generalnie umiejętności je sporządzania na rzecz sądów. Często biegli nie potrafią stawiać granic, że ich opinia jest opinią ekspercką i niepotrzebnie wchodzą w dyskusje ze stronami. A jest też tak, że pełnomocnicy np. prowokują biegłych by ich wyłączyć i doprowadzić do kolejnej opinii. Nie wystarczy więc mieć wiedzę ekspercką, specjalistyczną ważne jest też to by tę wiedzę umieć przełożyć na sporządzenie opinii dla sądu - dodaje sędzia Miczek. Choć wskazuje równocześnie na wagę podejścia sędziów. - Ważne jest pewne przygotowanie biegłego. Kiedy widzę, że sprawa jest skomplikowana, koszt opinii bardzo wysoki, zwołuję posiedzenie przygotowawcze i wzywam na nie biegłego i strony, żeby przedyskutować jakie są możliwości sporządzenia opinii, jakie są niezbędne dokumenty, jaka ma być metodologia sporządzania opinii. Już na tym etapie można ustalić prawidłowe kierunki zlecenia przekazywanego biegłemu, tak by biegły wiedział co uwzględniać, o co tak naprawdę chodzi. Takie przygotowanie opinii eliminuje również wnioski stron o jej uzupełnienie, a tym samym przyspiesza przebieg postępowania - podsumowuje sędzia. Podejście prokuratury też ma znaczenie Na jeszcze inną kwestia zwraca uwagę sędzia Arkadiusz Krupa z Sądu Rejonowego w Łobzie. - Zła opinia sporządzona w postępowaniu przygotowawczym - ale prowadząca do sformułowania aktu oskarżenia - zawsze będzie traktowana przez prokuratora nieomal jak fetysz i zrobi wszystko, aby bronić jej tez, niezależnie od tego, jakie poczyniono ustalenia w sprawie. Stawką jest możliwe uniewinnienie, czyli największa porażka oskarżyciela publicznego, która jest o wiele ważniejsza dla wielu prokuratorów od prawidłowych ustaleń merytorycznych - mówi. I zwraca uwagę na konsekwencje, bo jak mówi "zakładnikiem tej sytuacji" zawsze jest obywatel. - A obywatelem tym może być każdy z nas, włączając w to pracowników wymiaru sprawiedliwości. Moja oskarżona o jazdę pod wpływem narkotyków, którą uniewinniłem z powodu nierzetelnej opinii toksykologicznej, była zwykłą pracownicą banku, matką wychowującą kilkoro dzieci. Przez sam fakt oskarżenia straciła pracę i dobrą opinię w miejscu zamieszkania. Przyznam, jestem gorącym zwolennikiem powrotu do systemu kontradyktoryjnego i do tego żeby ciężar dowodowy obowiązywał tego, kto wywodzi skutki prawne, żeby prokurator musiał udowodnić winę, a więc i dobrać takiego biegłego, którego opinii nie można byłoby zakwestionować - dodaje. Kto ma weryfikować? Słowo klucz "niezależny" Kwestią, która od lat budzi sporą dyskusję jest też to, kto miałby weryfikować biegłych wpisywanych na listy. Przypomnijmy, w projekcie z 2019 r. zakładano, że powoływanie, odwoływanie biegłych, ale też decyzja, które instytucje naukowe lub specjalistyczne będą mogły wydawać opinie, będą należeć do dyrektora Instytutu Ekspertyz Sądowych im. prof. Jana Sehna w Krakowie. I to spotkało się z olbrzymią krytyką. Czytaj w LEX: Lekarz jako biegły sądowy > - W mojej ocenie nie ma innego wyjścia jak stworzenie niezależnego podmiotu kwalifikacyjnego, który mógłby dobierać sobie specjalistów z dziedziny, jaką reprezentują kandydaci na biegłych sądowych. Co w takim razie z listami biegłych sądowych? To też jest problem do dyskusji. Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że obecne rozwiązanie, w którym listy biegłych sądowych tworzą prezesi poszczególnych sądów okręgowych i wpisują na nie osoby ubiegające się o taki wpis, nie jest efektywne. Pozwala ono na wpisanie się jednego kandydata na biegłego na listy w wielu różnych sądach. Znam przykłady biegłych, którzy się chwalą, że są wpisani na listy kilkunastu sądów w kraju. Jeśli popełnią błąd w jednym sądzie, to drugi o tym nie wie - mówi profesor Tomaszewski. Czytaj w LEX: Biegły sądowy w dziedzinie bhp > Sędzia Kościerzyński ma też wątpliwości, czy prezesi sądów "z nadania politycznego" powinni o takich kwestiach decydować. – To może przekładać się na samych biegłych. Bo zdarza się, że mamy takich o określonych poglądach i politycznych, i dotyczących np. osób LGBT, stosujących mowę nienawiści, którzy się z tym zupełnie nie kryją. Zastanawiam się, czy prezes z nadania politycznego, bez doświadczenia merytorycznego, może ich w odpowiedni sposób zweryfikować. I kolejna kwestia, czy takie osoby powinny być dopuszczone do wydawania opinii? Osobiście nie wyobrażam sobie, by osoba, która na co dzień łamie prawa człowieka sprawowała taką funkcje i wydawała jakiekolwiek opinie w sprawach przed sądem – wskazuje. Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Możliwość udziału w sprawie sędziego (biegłego sądowego) w sytuacji gdy pozostaje on w stosunku pracy z jedną ze stron procesu > ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji. Prokurator zlecił sporządzenie opinii biegłemu, który przy jej sporządzaniu bardzo mocno sugerował się zeznaniami podejrzanej złożonymi jeszcze jako świadek (co sam potwierdza w treści opinii). następnie prokurator sporządza akt oskarżenia i kieruję sprawę do sądu. czy nie powinno być tak, że biegły nie powinien brać pod Stosownie do art. 278 § 1 kpc, w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich istoty i celu dowodu z opinii biegłego wynika, że jeśli rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości specjalnych, dowód z opinii biegłych jest i waga dowodu z opinii biegłegoNa tle innych środków dowodowych, w szczególności zeznań świadków i stron, dowód z opinii biegłego wyróżnia specjalny jego przedmiot, cel, charakter oraz specyficzne, właściwe tylko jemu, kryteria na to uwagę Sąd Najwyższy, w zgodzie z ustalonymi w tej materii poglądami orzecznictwa i doktryny, w orzeczeniu z dnia 1 lipca 1969 r., I CR 149/69 („Nowe Prawo” 1971, nr 5, s. 743), w którym stwierdził, że opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego materiału wtedy, gdy potrzebne są wiadomości z opinii biegłego nie może natomiast sam być źródłem materiału faktycznego sprawy ani tym bardziej stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny przedstawienia ustaleń w opinii biegłegoUstalenia i wnioski biegłego zamieszczone w opiniach, zgodnie z przepisem art. 285 § 1 powinny być sformułowane w sposób jednoznaczny i stanowczy i być poparte rzeczową, logiczną i spójną argumentacją (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 listopada 2013 r., Sygn. akt III AUa 1219/12).Weryfikacja opinii biegłego przez sądOpinia biegłego podlega, jak inne dowody ocenie według art. 233 § 1 (zasada swobodnej oceny dowodów), lecz odróżniają ją szczególne kryteria oceny. Stanowią je zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej powiedziano, przedmiotem opinii biegłego nie jest przedstawienie faktów, lecz ich ocena na podstawie wiedzy fachowej (wiadomości specjalnych). Nie podlega ona zatem weryfikacji, jak dowód na stwierdzenie faktów, na podstawie kryterium prawdy i fałszu. Nie są miarodajne dla oceny tego dowodu niekonkurencyjne z nim oceny świadków i uczestników postępowania co do faktów będących przedmiotem opinii (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r., sygn. akt I CKN 1170/98). Opinia biegłych lekarzy w sprawie sądowejSąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 października 1987 r., Sygn. akt II URN 228/87 stwierdził, iż przy ocenie opinii biegłych lekarzy sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w tej opinii, na podstawie własnej oceny stanu żadnym wypadku opinia biegłego, która sądu nie przekonała, nie może być weryfikowana, a zwłaszcza dyskwalifikowana, bez posłużenia się wiedzą specjalistyczną. Sąd nie może – wbrew opinii biegłych, dostarczających sądowi wiedzy specjalistycznej koniecznej do dokonania oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie rentowe, w tym rodzaju występujących schorzeń, stopnia ich zaawansowania i nasilenia związanych z nimi dolegliwości, stanowiących łącznie o zdolności do wykonywania zatrudnienia bądź braku takiej zdolności – oprzeć się na własnym przekonaniu, wiedzy powszechnej, zasadach logicznego myślenia, które to kryteria ze zrozumiałych względów nie obejmują specjalistycznej wiedzy medycznej (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 1949 r., WaC 167/49, Nowe Prawo 1951 nr 2, s. 62; wyroki Trybunału Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 lutego 1949 r., TR 123/48, niepublikowany i z dnia 23 grudnia 1958 r., I TR 1071/57, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 1969 nr 11 oraz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 23 maja 1986 r., IV CR 116/86, LEX nr 8760; z dnia 19 grudnia I PR 148/90, OSP 1991 nr 11-12, poz. 300; z dnia 15 stycznia 1972 r., III CRN 341/72, LEX nr 7051; z dnia 8 lutego 2002 r., II UKN 112/01, OSNP 2003 Nr 23, poz. 580; z dnia 17 grudnia 2008 r., I UK 133/08, LEX nr 1615661; z dnia 10 stycznia 2012 r., I UK 235/11, LEX nr 1129324; z dnia 24 czerwca 2013 r., II PK 324/12, LEX nr 1375181; z dnia 12 lutego 2015 r., IV CSK 275/14, LEX nr 1651019; z dnia 1 marca 2016 r., I UK 211/15, LEX nr 2007784; z dnia 5 kwietnia 2016 r., I UK 145/15, LEX nr 2030462, oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2016 r. sygn. akt I UK 344/15).Rozbieżne opinie lekarskie biegłych w kwestiach istotnych w sprawieSąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że w przypadku wydania w sprawie dwóch rozbieżnych w istotnych kwestiach opinii lekarskich, nieprawidłowe jest oparcie ustaleń na jednej z tych opinii, bez wyjaśnienia sprzeczności (tak: między innymi wyrok Sądu Najwyższego: z dnia 15 lipca 1998 r., sygn. akt II UKN 126/98, OSNAPiUS 1999 Nr 13, poz. 436; z dnia 16 września 1998 r., sygn. akt II UKN 220/98, OSNAPiUS 1999 Nr 18, poz. 597; z dnia 19 września 2000, II UKN 722/99, OSNAPiUS 2002 Nr 7, poz. 169; z dnia 8 lutego 2002 r., sygn. akt II UKN 112/01, OSNP 2003 Nr 23, poz. 580; z dnia 24 czerwca 2013 r., sygn. akt II PK 324/12, LEX nr 1375181).W przypadku, gdy rozbieżność poglądów na kwestie medyczne nie wynika z błędów lub niedokładności występujących w jednej z opinii, argumentacja za przyjęciem jednego lub drugiego stanowiska wymaga wiedzy fachowej. W takiej sytuacji dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne jest zażądanie trzeciej opinii w celu wyjaśnienia spornej kwestii bądź zażądanie ustnego wyjaśnienia rozbieżności przez biegłych, którzy dokonali przeciwstawnych ocen medycznych stanu zdrowia ubezpieczonego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2007 r., I UK 309/06, LEX nr 470001).Mimo iż sąd nie ma obowiązku dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony, to ma obowiązek dopuszczenia takiego dowodu wówczas, gdy w sprawie zostały wydane sprzeczne opinie biegłych (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2010 r., sygn. akt II UK 172/09, LEX nr 584202).Sąd nie powinien zastępować biegłych, jeżeli chodzi o uzyskanie specjalnych wiadomości medycznych (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 27 października 2005 r., I UK 37/05, LEX nr 276237), a zatem polemizując z wnioskami biegłego w sferze wymagającej wiadomości specjalnych, bez zasięgnięcia opinii innego biegłego lub w drodze uzupełnienia stanowiska biegłych, którzy wydali odmienne orzeczenie, narusza art. 233 § 1 (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2012 r., sygn. akt I UK 235/11, LEX nr 1129324).Z kolei w wyroku z dnia 12 stycznia 2016 r., I PK 18/15 (LEX nr 2023154), Sąd Najwyższy podkreślił, że w przypadku, gdy przedmiotem oceny sądu są zawierające wiadomości specjalne dowody z opinii biegłych, nieprawidłowością jest oparcie ustaleń na jednej z tych opinii bez wyjaśnienia i rozstrzygnięcia występujących między nimi sprzeczności. Wymagane jest wówczas wzajemne ustosunkowanie się autorów sprzecznych opinii do twierdzeń przeciwnych (tak też: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2016 r. sygn. akt I UK 344/15).W wyroku z dnia 7 lipca 2005 r., sygn. akt II UK 277/04 (OSNP 2006 nr 5-6, poz. 97), Sąd Najwyższy argumentował, że dochodzi do naruszenia art. 233 § 1 gdy sąd polemizuje w sferze wymagającej wiadomości specjalnych z wnioskami biegłego bez uzupełnienia stanowiska biegłych, którzy wydali odmienne opinie lub bez zasięgnięcia opinii innego biegłego. Teza ta wychodzi z założenia, że ocena niezdolności do pracy wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii w ramach przyznanej mu swobody w ocenie dowodów, sąd nie tylko może, ale także powinien uznać opinię jednego biegłego za przekonywającą, a opinię drugiego biegłego zdyskwalifikować (tak: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 1952 r., Ł. C. 207/52, Nowe Prawo 1953 nr 5, s. 80 i z dnia 24 sierpnia 1972 r., II CR 222/72, OSPiKA 1973 Nr 5, poz. 93), lecz nie może opierać się wyłącznie na własnej wiedzy, oderwanej od specjalistycznej wiedzy opinia biegłegoOkoliczność, iż zgodnie z art. 286 kpc Sąd może zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych wcale nie oznacza, że w każdym przypadku jest to konieczne, potrzeba taka może bowiem wynikać ze stanu sprawy i podlega ocenie sądu orzekającego. Zgłaszając taki wniosek, strona winna wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w złożonej do akt sprawy opinii biegłego, które dyskwalifikują tę opinię, uzasadniając tym samym powołanie dodatkowych nie ma obowiązku uwzględniania wniosku strony o powołanie po raz kolejny tego samego biegłego lub dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, jeżeli opinia spełnia przesłanki z art. 285 kpc (posiada uzasadnienie) a strona nie wykaże wad opinii dyskwalifikujących ją jako źródło dowodu (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 listopada 2013 r., Sygn. akt III AUa 1219/12).Zagadnienie czy Sąd powinien powoływać innych biegłych i wzbogacać materiał dowodowy o kolejne opinie, zostało wyjaśnione w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974r., 817/73 (nie publ.), zgodnie z którym do dowodu z opinii biegłego nie mogą mieć zastosowania wszystkie zasady prowadzenia dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 (stanowiącego, że strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody). Jeżeli więc sąd uzyskał od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania , to nie ma potrzeby żądania ponowienia lub uzupełnienia tego kolejnego biegłego jest uzasadnione wówczas tylko, gdy sporządzona przez dotychczasowego biegłego opinia jest niepełna, niezrozumiała, i nie udziela odpowiedzi na postawione w zleceniu pytanie (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1999 r., I PKN 20/99, z dnia 14 maja 1997 r., II UKN 108/97).Podobne zdanie wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 listopada 1974 r., Sygn akt. II CR 639/74, OSPiKA 1975, z. 5, poz. 108, stwierdzając, że jeżeli opinia biegłego jest tak kategoryczna i tak przekonywająca, że sąd określoną okoliczność uznaje za wyjaśnioną to nie ma obowiązku dalszego korygowania jej wniosków. Dopuszczenie dowodu z opinii kolejnych biegłych jest uzasadnione tylko w przypadku, gdy opinia jest niekompletna, niezupełna, niejasna, i występują w niej judykaturze podkreśla się, że sąd ma obowiązek w pierwszej kolejności zażądania od biegłego opinii uzupełniającej, gdy opinia jest niekompletna (por. wyrok Sądu Najwyższego: z dnia 16 września 2009 r., I UK 102/09, LEX nr 537027; z dnia 14 stycznia 2011 r., II UK 160/10, LEX nr 786386; z dnia 16 października 2014 r., II UK 36/14, LEX nr 1548261, oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2016 r. sygn. akt I UK 344/15). Niekorzystna opinia biegłego dla strony a wniosek o przeprowadzenie dodatkowej opiniiNie jest okolicznością uzasadniającą uwzględnienie wniosku o przeprowadzenie dodatkowej opinii biegłego, że złożona już opinia nie jest dla niej korzystna. Samo stwierdzenie strony, że się nią nie zgadza, nie oznacza, że opinia jest wadliwa (tak: wyroki Sądu Najwyższego z II UK 306/10 poz. Lex nr 885998, z sygn. II UK 160/10 Lex nr 786386 , wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 25 sierpnia 2011r., Sygn akt I ACa 316/11 Lex nr 1095795). Opinia biegłego naruszająca prawa strony do udziału w postępowaniu dowodowymWykorzystanie przez biegłych materiałów, o które oparli się przy opiniowaniu w sprawie, w sposób naruszający prawa strony do udziału w postępowaniu dowodowym, może stanowić podstawę zarzutu wynika stąd, iż jak powiedziano, opinia biegłego nie może polegać na dokonywaniu ustaleń faktycznych. Dlatego dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z reguły powinno nastąpić w chwili, gdy już został zgromadzony materiał faktyczny umożliwiający biegłemu wydanie opinii (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 29 kwietnia 2014 r., Sygn. akt I ACa 208/14). Żądanie strony o wyłączenie biegłegoAż do ukończenia czynności biegłego strona może żądać jego wyłączenia z przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego. Gdy strona zgłasza wniosek o wyłączenie biegłego po rozpoczęciu przez niego czynności, obowiązana jest uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała później lub że przedtem nie była jej do wykonania opinii przez biegłegoSąd przed zleceniem wykonania opinii powinien ustalić z biegłym realny termin jej wykonania. W sytuacji w której Sąd przesłał odezwę do biegłego bez ustalenia terminu, a biegły wskazał, że w zakreślonym terminie nie może sporządzić opinii podając uzasadnioną tego przyczynę Sąd może zaakceptować podany termin, lub poszukiwać innego biegłego, który sporządzi opinię wcześniej (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 5 maja 2016 r., Sygn. akt I ACz 721/16).Zaliczka na poczet opinii biegłegoStosownie do art. 288 kpc przewodniczący może przyznać biegłemu zaliczkę na poczet wysokości zaliczki na poczet opinii biegłegoZgodnie z treścią przepisu art. 394 § 1 pkt 9 kpc zaskarżalne są postanowienia/zarządzenia, których przedmiotem jest określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu. Należy zatem zastanowić się, czy w zakresie przedmiotowym zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu mieści się także obowiązek uiszczenia zaliczki na poczet opinii tak postawione pytanie Sąd Apelacyjny w Krakowie wyroku z dnia 6 czerwca 2018 r., Sygn. akt I ACz 634/18, odpowiedział twierdząco argumentując to tym, że skoro punkcie 9 ww. przepisu ustawodawca w sposób odrębny wymienił jako podlegające zażaleniu postanowienia/zarządzenia w przedmiocie kosztów, czy to procesu, czy sądowych (zwrot kosztów, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty, zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu) to uzasadniony jest wniosek, że postanowienie/zarządzenie w przedmiocie zaliczki na poczet opinii biegłego podlega zaskarżeniu jako postanowienie/zarządzenie określające zasady ponoszenia przez strony kosztów wynagrodzenia biegłegoW świetle art. 288 biegły ma prawo żądać wynagrodzenia za wykonaną pracę. rozpoznając wniosek o przyznanie należności Sąd ma obowiązek uwzględnić wymagane kwalifikacje, czas i nakład pracy potrzebny do wydania opinii oraz wysokość wydatków niezbędnych do wykonania ma również obowiązek zbadania, czy opinia została sporządzona w granicach tezy dowodowej oraz dokonania weryfikacji wskazanych w karcie pracy biegłego: zasadności czynności podjętych w związku z opracowaniem opinii, czasu niezbędnego do ich dokonania, a także przyjętą przez biegłego stawkę ustalaniu wysokości wynagrodzenia biegłego decydujące znaczenia ma nie ilość rzeczywiście wykorzystanego przez biegłego czasu, lecz ilość czasu niezbędnego do prawidłowego opracowania opinii przez specjalistę dysponującego niezbędnymi wiadomościami w danej dziedzinie (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 17 grudnia 2015 r., Sygn. akt I ACz 2320/15).Odnośnie wysokości stawki godzinowej, stosownie do § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzeni biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym, stawka wynagrodzenia biegłych powołanych przez sąd za każdą rozpoczętą godzinę pracy wynosi od 1,28% do 1,81% kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, którą określa ustawa wysokości wynagrodzenia biegłego na podstawie twierdzenia o zawyżeniu przez biegłego liczby godzin pracy Według wskazań judykatury, sąd może skontrolować wskazaną przez biegłego w karcie pracy liczbę godzin niezbędnych do sporządzenia opinii (poświęconych na czynności przygotowawcze i badawcze, łącznie z zapoznaniem się z aktami sprawy oraz na opracowanie opinii wraz z uzasadnieniem) i obniżyć wynagrodzenie wyliczone przez biegłego stosownie do przyjętej przez siebie ilości czasu i nakładu pracy ilość czasu, którą trzeba poświęcić na określoną czynność, jest zależna od wielu czynników, a wśród nich także od indywidualnych cech wykonawcy i indywidualnych cech czynności, podany zatem w rachunku czas poświęcony na wykonanie czynności może być z natury rzeczy skontrolowany tylko w więc nie istnieją ogólnie obowiązujące normy czasu wykonania danej czynności, kwestionowanie rachunku biegłego na tej podstawie, że czynność wymagała mniej czasu niż to wykazano w rachunku, może być skuteczne tylko wtedy, gdy podane w rachunku ilości zużytego czasu są tak jaskrawo wygórowane, iż – opierając się na zwykłym doświadczeniu życiowym – można od razu stwierdzić, że biegły niewątpliwie zużył znacznie mniej czasu niż podaje w rachunku (tak: orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 1959 r., I CZ 82/59, OSNCK 1961, nr 2, poz. 41).
Ile czasu ma nauczyciel na wydanie opinii o uczniu? 3. Opinię przygotowuje się w terminie 7 dni od wpłynięcia do sekretariatu szkoły pisemnego wniosku o jej sporządzenie. 4. Druki wniosków dla rodziców (opiekunów) są do pobrania w sekretariacie szkoły lub ze strony internetowej szkoły.
Od 21 sierpnia 2019 r. obowiązują zmienione przepisy ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz. U. z 2019 r., poz. 785 ze zm.), a od dnia 7 listopada 2019 r. znowelizowane przepisy ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego ( Dz. U. z 2019 r., poz. 1460 ze zm.) modyfikujące zasady ustalania wynagradzania biegłych sądowych. Czytaj: Biegli w sprawach cywilnych mogą liczyć na rynkowe stawki>> Zmiany w procedurze cywilnej W kodeksie postępowania cywilnego wprowadzono podstawę prawną do rozstrzygania przez sąd o wynagrodzeniu dopiero po uzupełnieniu lub wyjaśnieniu opinii, gdy ona jest niejasna lub niepełna. W praktyce ma to istotne znaczenie dla stron postępowania, bowiem dotychczas było tak, że mimo zastrzeżeń co do rzetelności opinii i wątpliwości co do jej przydatności sąd był zobowiązany wydać postanowienie o przyznaniu wynagrodzenia biegłemu, które w takich przypadkach było kwestionowane przez strony postępowania. Powodowało to wydłużenie całego postępowania sądowego, a opinia uzupełniająca czy dodatkowe wyjaśnienia były trudne do wyegzekwowania od biegłego. Czytaj w LEX: Koszty sądowe – najistotniejsze zagadnienia po zmianach z lipca 2019 r. > Co więcej, zdarzały się przypadki, że po zaskarżeniu przez stronę postanowienia o wynagrodzeniu biegłego i jego obniżeniu, jakość złożonej przez biegłego opinii uzupełniającej czy wyjaśnień pozostawiała wiele do życzenia, a biegły przedstawiał kolejny rachunek za swoją pracę, który również mógł zostać zakwestionowany przez strony postępowania. Tadeusz Zembrzuski Sprawdź POLECAMY Rozstrzyganie co do wynagrodzenia biegłego przed dokonaniem przez sąd weryfikacji opinii powodowało szereg problemów i wydłużało postępowanie, dlatego wprowadzenie podstawy prawnej do ustalania wynagrodzenia biegłego dopiero po wykonanej pracy uznać należy za słuszne z punktu widzenia stron postępowania. Dla biegłych sądowych zdecydowanie niekorzystnym jest to, że na podstawie znowelizowanych przepisów wynagrodzenie otrzymają niekiedy dopiero po przedstawieniu dodatkowej opinii czy złożeniu wyjaśnień. Ustawodawca wprowadził jednak do procedury cywilnej uprawnienie sądu do przyznania biegłemu zaliczki na poczet wydatków, co odciąży budżet biegłych w toku prac nad sporządzaną opinią. Czytaj: Ustawa o biegłych pilnie potrzebna i nadal w... pracach koncepcyjnych>> Dodać również należy, że zmianie uległy również przepisy dotyczące uzasadniania postanowień, a w konsekwencji nie ma obowiązku sporządzania uzasadnienia postanowienia o wynagrodzeniu biegłego. To powoduje, że biegli muszą samodzielnie zweryfikować przyznaną im kwotę, mając na względzie liczbę poświęconych na sporządzenie opinii godzin, stawkę godzinową oraz poniesione koszty. Jeśli chcą otrzymać uzasadnienie, wówczas konieczne jest złożenie stosownego wniosku oraz opłacenie go kwotą 100 zł. Podkreślenia wymaga, że złożenie wniosku o uzasadnienie jest w obecnym stanie prawnym wymagane, jeśli orzeczenie ma zostać zaskarżone. Czytaj w LEX: Biegły sądowy w dziedzinie bhp > Nowe warianty ustalania wynagrodzenia biegłego Wskutek nowelizacji przepisów ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, dokonano przemodelowania zasad wynagradzania biegłego. W konsekwencji, od 21 sierpnia 2019 r. obowiązują trzy warianty ustalania wynagradzania biegłych. Nadal aktualność zachowuje tryb dotychczas obowiązujący, ustalający zasady wynagradzania biegłego na podstawie stawek za wykonaną pracę oraz taryf zryczałtowanych z uwzględnieniem nakładu pracy i kwalifikacji biegłego, w oparciu o przedstawiony rachunek i kartę pracy biegłego. Wysokość stawek oraz szczegółowe zasady rozliczenia wynagrodzenia określone są w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 518 ze zm.). Stawka wynagrodzenia biegłego, oparta o kwotę bazową, jest zróżnicowana w zależności od stopnia złożoności problemu będącego przedmiotem opinii, nakładu pracy oraz warunków, w jakich opracowano opinię. Dalej, w zależności od posiadanego przez biegłego tytułu naukowego jej wysokość wzrasta, a w razie szczególnie złożonego charakteru problemu będącego przedmiotem opinii, stawka może być podwyższona do 50%. Novum w polskiej procedurze cywilnej stanowią niedawno wprowadzone warianty ryczałtowego wynagrodzenia biegłego, unormowane w art. 89a i 89b ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Czytaj w LEX: Zmiany opłat sądowych w związku z reformą KPC > Jeden z wariantów zakłada, że w sprawach, w których opinie mają powtarzalną treść, wynagrodzenie biegłego zostanie ustalone na zarządzenie sędziego. Będzie to miało miejsce, o ile sąd będzie mógł oszacować przewidywany nakład pracy biegłego przy sporządzeniu opinii i wysokość wydatków. Biegły natomiast będzie mógł w ciągu tygodnia zażądać wyższego wynagrodzenia, na co muszą przystać strony. Jeżeli strony nie wyrażą zgody, ustalenie wynagrodzenia nastąpi na zasadach ogólnych. Co istotne, uzgodnione wynagrodzenie jest wiążące, o ile opinia jest jasna i kompletna. Powyższy wariant wynagradzania biegłych ma być stosowany zwłaszcza w sprawach powtarzalnych np. wypadki komunikacyjne. Czytaj w LEX: Zmiany w dowodach z opinii biegłego > Drugi wariant ryczałtowego wynagrodzenia ma znaleźć zastosowanie w sprawach złożonych, w których opinia będzie szczególnie skomplikowana lub pracochłonna, a oszacowanie wynagrodzenia przy zlecaniu sporządzenia opinii jest niemożliwa. Wówczas sąd będzie miał możliwość zakreślenia biegłemu terminu do wskazania żądanej wysokości wynagrodzenia, przesyłając mu jednocześnie akta i wyznaczając termin na wypowiedzenie się w kwestii wynagrodzenia. Termin ustalony przez sąd stosownie do obszerności materiału sprawy i stopnia jej zawiłości nie może być krótszy niż tydzień, ani dłuższy niż miesiąc od dnia otrzymania zlecenia. Na wynagrodzenie żądane przez biegłego muszą zgodzić się strony. Jeżeli strony się zgodzą i zostanie uiszczona stosowna zaliczka, wówczas sąd zleci biegłemu sporządzenie opinii za wynagrodzeniem lub ze zwrotem wydatków żądanymi przez biegłego. Jeśli strony nie wyrażą zgody na stawkę ryczałtową zaproponowaną przez biegłego wówczas zastosowanie znajdzie „zwykły tryb” ustalania wynagrodzenia w oparciu o rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Ustalenie wynagrodzenia biegłego na zasadzie ryczałtu ma zapobiec zjawisku zawyżania liczby godzin w kartach pracy biegłych, tak aby wynagrodzenie było adekwatne do zaangażowanej wiedzy fachowej lub nakładu pracy. Nowe rozwiązanie ma również zachęcić biegłych, szczególnie rzadkich specjalności do opiniowania. Czytaj: Biegły sądowy zapłaci 80 tysięcy złotych za nierzetelną opinię>> Sankcja za oddanie opinii po terminie W ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych uregulowano również możliwość obniżenia bądź zniesienia wynagrodzenia za opinię nierzetelną lub sporządzoną ze znacznym opóźnieniem. Art. 89c ust. 2 ww. ustawy wprowadza sankcję w postaci odmowy przyznania wynagrodzenia i zwrotu wydatków gdy opinia jest fałszywa. Wątpliwe jest jednak czy czas oczekiwania na opinie biegłych skróci się wskutek powyższej regulacji. Zastosowanie powyższej sankcji przez sąd doprowadzi do odwrotnego efektu – biegli nie będą chcieli opiniować. Podsumowując wprowadzone rozwiązania prawne należy wskazać, że ustawodawca nowelizując przepisy nastawił się na efekt w postaci szybciej przygotowywanych opinii i polepszenia ich jakości. Uzyskanie takiego skutku będzie jednak trudne i przede wszystkim wymaga czasu. Mając bowiem na względzie powszechną opinię o jakości pracy biegłych, czy też zapadły ostatnio wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 29 listopada 2019 r. (sygn. akt V Aca 266/18) dotyczący odpowiedzialności biegłego za nierzetelną opinię, należy przewidywać, że listy biegłych będą się skracać zamiast pękać w szwach. Być może zasadne byłoby rozważanie w przyszłości zupełnie odmiennego modelu wynagradzania biegłych, uwzględniającego zróżnicowanie w zależności od faktycznej rynkowej stawki wynagrodzeń w konkretnej dziedzinie czy specjalności. Wszak nadal istnieją dziedziny, w których opinię sporządza jeden czy dwóch biegłych w Polsce. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
Zgodnie z tym przepisem, prezes sądu okręgowego może zwolnić biegłego z funkcji jedynie z ważnych powodów. Do takich zaliczyć należy przede wszystkim nieterminowość w składaniu opinii. Natomiast z chwilą zwolnienia z funkcji biegłego, prezes skreśla go z listy oraz usuwa jego kartę z wykazu. Brak stosownej reakcji na uchybienia 3FnE.
  • dfsred23f1.pages.dev/85
  • dfsred23f1.pages.dev/81
  • dfsred23f1.pages.dev/12
  • dfsred23f1.pages.dev/14
  • dfsred23f1.pages.dev/42
  • dfsred23f1.pages.dev/79
  • dfsred23f1.pages.dev/62
  • dfsred23f1.pages.dev/67

    • ile czasu ma biegły na sporządzenie opinii